Τι θα έλεγες σε έναν επισκέπτη από το διάστημα, αν σου ζητούσε να του περιγράψεις τον πλανήτη Γη;
Σε αυτή την ερώτηση προσπαθεί να απαντήσει το ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ βιβλίο της Sophie Blackall για το οποίο θα σας μιλήσω σήμερα. Η αλήθεια είναι πως έχω πολλά αγαπημένα βιβλία. Το καθένα για τους δικούς του λόγους. Αν όμως έπρεπε να ξεχωρίσω ένα βιβλίο που θα πρότεινα σε κάθε παιδί για τη δική του βιβλιοθήκη, νομίζω πως θα διάλεγα δίχως αμφιβολία το “Αν ερχόσουν στη Γη“.
Ας πάρω όμως τα πράγματα από την αρχή. Το “Αν ερχόσουν στη Γη” κυκλοφόρησε στην Ελλάδα πολύ πρόσφατα, μόλις τον Ιανουάριο του 2021 από τις εκδόσεις Διόπτρα. Η αγγλική του έκδοση είχε ήδη αποσπάσει πολλά βραβεία, ανάμεσά τους το βραβείο για το καλύτερο εικονογραφημένο βιβλίο 2020 από το Publishers Weekly και το βραβείο του καλύτερου παιδικού βιβλίου 2020 από τους New York Times. Η συγγραφέας και εικονογράφος του βιβλίου, Sophie Blackall, έχει επίσης βραβευτεί δύο φορές με το Caldecott Medal για τις εικνογραφήσεις της και έχει συνεργαστεί πολλές φορές με τη UNICEF και το Save the children.
Παίρνοντάς το, λοιπόν, στα χέρια μου και έχοντας ακούσει για όλες αυτές τις διθυραμβικές κριτικές, ομολογώ πως ήμουν ήδη θετικά προκατειλημμένη. Ωστόσο, μόνο όταν άρχισα να το ξεφυλλίζω κατάλαβα γιατί είχε αγαπηθεί τόσο πολύ σε ολόκληρο τον κόσμο!
Το “Αν ερχόσουν στη Γη” είναι ένα βιβλίο για τον πλανήτη μας και την μοναδική διαφορετικότητά του. Είναι ένα γράμμα του μικρού Κουίν προς έναν εξωγήινο, μέσα από το οποίο προσπαθεί να του περιγράψει όλα όσα θα συναντούσε στη Γη. Η συγγραφέας δεν αφήνει απ’ έξω καμία λεπτομέρεια και καταφέρνει με έναν μαγικό τρόπο μέσα από την εικονογράφησή της να συμπεριλάβει όλα όσα κάνουν τη Γη μας τόσο ξεχωριστή. Η αισθητική του βιβλίου σε μαγνητίζει. Κάθε ζωγραφιά είναι ένα μικρό έργο τέχνης, που επιδέχεται πολλαπλές αναγνώσεις.
Με μια πρώτη ματιά, θα μπορούσε κανείς να πει πως πρόκειται για ένα βιβλίο για παιδιά νηπιακής ηλικίας, που θα τα βοηθήσει να ανακαλύψουν τον κόσμο, να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και να αναπτύξουν την παρατηρητικότητά τους. Συμφωνώ. Παίρνοντας για παράδειγμα, τις σελίδες που αναφέρονται στα διάφορα ζώα της γης ή στα χρώματα, σίγουρα θα μπορούσε να το κατατάξει κανείς στα βιβλία αυτής της κατηγορίας.
Ωστόσο, νομίζω πως πίσω από όλες αυτές τις περιγραφές και τις όμορφες εικόνες, η Blackall καταφέρνει να περάσει με μαεστρία κι άλλα μηνύματα, βαθύτερα, που σχετίζονται με τον πλουραλισμό, τη διαφορετικότητα, ακόμα και τις ανισότητες που υπάρχουν στις ανθρώπινες κοινωνίες. Έτσι, κάθε σελίδα αυτού του βιβλίου μπορεί από μόνη της να αποτελέσει θέμα για συζήτηση και προβληματισμό ακόμη και για μεγαλύτερα παιδιά.
Ας πάρουμε αυτό το πανέμορφο δισέλιδο. Εκτός από την αριστοτεχνική εικονογράφηση, που μαγνητίζει το μάτι και σε κάνει να θέλεις να παρατηρήσεις κάθε φαγητό και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε αυτό το τραπέζι, εκτός από το γεγονός οτι η συγγραφέας έχει συμπεριλάβει κάθε κοινωνική ομάδα στις ζωγραφιές της, με δυο απλές προτάσεις μεταδίδει κι ένα σημαντικότατο κοινωνικό πρόβλημα.
“Μερικοί από εμάς έχουν περισσότερο φαγητό από άλλους. Όλοι μας χρειαζόμαστε τροφή και νερό για να ζήσουμε”.
Πόσα μηνύματα κρύβουν αυτές οι φράσεις; Και πόσο ωραία αφορμή μπορούν να δώσουν για να συζητήσουμε με τα παιδιά, ανάλογα βέβαια και με το ηλικιακό τους επίπεδο, για τα ζητήματα αυτά;
Ταξιδεύοντας στις σελίδες του βιβλίου, μπορώ να καταλάβω γιατί η συγγραφέας – εικονογράφος χρειάστηκε 5 ολόκληρα χρόνια για να το τελειώσει. Και κάθε φορά που το ανοίγω, ανακαλύπτω και κάτι διαφορετικό κρυμμένο μέσα στις σελίδες του. Διαβάζοντάς το, δεν μπορεί κανείς παρα να νιώσει μια ζεστασιά για τον τρόπο που περιγράφεται η ανθρωπότητα. Όλοι μας είμαστε διαφορετικοί. Τα σωματά μας είναι διαφορετικά. Το χρώμα μας. Οι οικογένειές μας. Τα ενδιαφέροντά μας. Τα ταλέντα μας. Κάποιοι από εμάς διαβάζουμε με τα δάχτυλά μας, άλλοι επικοινωνούμε με τα χέρια μας, άλλοι μετακινούμαστε με αμαξίδιο. Πόσο υπέροχο είναι να μπορεί ο καθένας από εμάς να δει τον εαυτό του μέσα σε αυτό το βιβλίο; Ειδικά για τα μικρά παιδιά, που διαμορφώνουν την αυτοεικόνα τους, πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η αντιπροσώπευση του δικού τους εαυτού μέσα στις σελίδες του;
If you come to Earth, there are a few things you need to know. . .
We live in all kinds of places.
In all kinds of homes.
In all kinds of families.
Each of us is different. But all of us are amazing.
And, together, we share one beautiful planet.
Μιλώντας ως εκπαιδευτικός, νομίζω πως το “Αν ερχόσουν στη Γη” ένα εξαιρετικό εργαλείο στα χέρια κάθε δασκάλου. Όχι μόνο προσφέρει αμέτρητες ευκαιρίες για να πραγματευτούμε στην τάξη μας ζητήματα κοινωνικής ανισότητας, θέματα διαφορετικότητας και αποδοχής, αλλά μπορεί να φέρει κοντά και τους μαθητές εκείνους που ακόμα δεν έχουν κατακτήσει την ελληνική γλώσσα ή που μιλούν μια γλώσσα εντελώς διαφορετική.
Θα μπορούσα να γράψω σελίδες ολόκληρες για το βιβλίο αυτό. Αλλά νομίζω πως αν δεν το κρατήσεις στα χέρια σου, δεν μπορείς να θαυμάσεις την ομορφιά του. Καμια φωτογραφία δεν μπορεί να αποτυπώσει τη μαγεία που κρύβουν οι σελίδες του και είμαι σίγουρη οτι όποιος το έχει, το αγαπά όσο κι εγώ, είτε είναι παιδί είτε μεγάλος!
Θα κλείσω αυτή την παρουσίαση με ένα βίντεο όπου η ίδια η συγγραφέας διαβάζει το βιβλίο της (στα αγγλικά) κι εύχομαι να κατάφερα να σας μεταδώσω λίγη από την ομορφιά του! Τα λέμε σύντομα!